WZW A

WZW A (wirusowe zapalenie wątroby typu A) to inaczej żółtaczka pokarmowa lub choroba brudnych rąk. Nic dziwnego – wystarczy zjeść skażoną żywność lub wypić zainfekowaną wodę, by się zarazić. WZW typu A daje poważne powikłania, które mogą doprowadzić do śmierci.

Jak dochodzi do zakażenia?

• w ok. 95 proc. przypadków do zakażenia dochodzi drogą pokarmową (fekalno-oralną), poprzez spożycie:
  • wody (także w formie kostek lodu) zakażonej przez osoby wydalające wirus HAV z kałem, a nie poddaną skutecznym zabiegom dezynfekcyjnym;
  • żywności, np. umytych w zakażonej wodzie warzyw lub owoców lub ryb, owoców morza z wód zanieczyszczonych zakażonymi fekaliami;
• W rzadkich przypadkach do zakażenia dochodzi:
  • poprzez bliski kontakt z osobami zakażonymi (chory możne zarażać 14–21 dni przed i ok. 7 dni po wystąpieniu objawów choroby);
  • drogą kontaktów seksualnych (zwłaszcza analnych) bez zabezpieczeń,
  • istnieje potencjalne, lecz niewielkie ryzyko zakażenia drogą naruszenia ciągłości tkanek (drogą krwi);

Osobami, które są najbardziej narażone na zakażenie WZW A są pracownicy oczyszczalni ścieków, obsługi urządzeń kanalizacyjnych i inni mający kontakt z nieczystościami. Również osoby pracujące w służbie zdrowia, żłobkach, przedszkolach i wojsku znajdują się w grupie ryzyka. Prawdopodobieństwo zakażenia wzrasta także podczas wizyty w krajach endemicznego (gdzie choroba wciąż jest często rozpoznawana) występowania choroby (w rejonie basenu Morza Śródziemnego, krajach Europy Wschodniej i Rosji oraz w krajach rozwijających się).

WZW A – szczepionka najskuteczniejszą ochroną przed wirusem

Jedynym skutecznym sposobem zapobiegania WZW A jest szczepienie ochronne. Po kompletnym cyklu szczepienia w ciele powstają przeciwciała, które mogą chronić przed żółtaczką typu A nawet przez całe życie. Wymagane są dwie dawki szczepionki podane w schemacie 6 – 12 miesięcy. Warto wiedzieć, że zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych, szczepienie przeciwko WZW A jest zalecane:

• osobom wyjeżdżającym do krajów o wysokiej i pośredniej endemiczności zachorowań na WZW typu A;
• osobom zatrudnionym przy produkcji i dystrybucji żywności, usuwaniu odpadów komunalnych i płynnych nieczystości oraz przy konserwacji urządzeń służących temu celowi;
• dzieciom w wieku przedszkolnym, szkolnym i młodzieży, które nie chorowały na WZW typu A;

WZW typu B

WZW typu B, inaczej żółtaczka wszczepienna lub zapalenie wątroby typu B, to choroba wywoływana przez wirus HBV.

Jak można się nim zarazić?

Przede wszystkim poprzez kontakt z krwią. W związku z tym do zakażenia może dojść nie tylko placówkach medycznych, lecz także np. u kosmetyczki czy fryzjera. Wirus HBV może zostać przekazany również w czasie kontaktów seksualnych odbywanych bez zabezpieczenia. Sprawdź, jak można się zarazić żółtaczką typu B.

Wyróżnia się trzy drogi zakażenia:

• krwiopochodną (najczęstsza),
• płciową (kontakty seksualne),
• okołoporodową (kiedy chora matka zakaża swoje dziecko).

Wirus HBV wnika do organizmu 10 razy łatwiej niż wirus HCV i aż 100 razy łatwiej niż wirus HIV, dlatego o zakażenie nie jest trudno.

Do zakażenia najczęściej dochodzi poprzez bezpośredni kontakt krwi zakażonego z błonami śluzowymi i uszkodzoną skórą. Do przeniesienia infekcji nie potrzeba dużo krwi, wystarczą śladowe ilości – niewidoczne gołym okiem – tylko 0,00001 ml.

Do zakażenia może dojść w szpitalu i innych placówkach medycznych podczas:

• przetoczenia krwi lub preparatów krwiopochodnych zakażonych wirusem HBV;
• przeszczepienia narządu od osoby zakażonej;
• kontaktu z zakażonymi igłami lub strzykawkami (np. podczas pobierania krwi);
• zabiegów stomatologicznych (np. skalingu, borowania);
• badań endoskopowych, dializy;

Do przeniesienia wirusa może dojść również poza placówkami medycznymi:

• podczas akupunktury;
• w salonach fryzjerskich i kosmetycznych (przekłuwanie uszu, różne zabiegi kosmetyczne itp.)
• przy wykonywaniu tatuażu;
• podczas hirudoterapii (leczenia pijawkami);
• poprzez używanie przedmiotów higieny osobistej osoby zakażonej: maszynek do golenia, cążek, nożyczek, szczoteczek do zębów i innych przedmiotów, na których może się znajdować krew lub płyny ustrojowe chorego, a które mogą doprowadzić do przerwania ciągłości skóry lub błon śluzowych;
• można się zarazić w czasie stosunku płciowego (także oralnego i analnego) z osobą zakażoną, jeśli nie stosuje się zabezpieczenia. Do zakażenia może dojść w wyniku kontaktu ze spermą czy wydzieliną z pochwy. W związku z tym należy używać prezerwatyw pamiętając, że nie chronią one w 100 proc., ponieważ zawsze mogą pęknąć, zsunąć się itp. Jednak prawidłowo używana prezerwatywa stanowi barierę dla wirusów. Ponadto należy zwracać uwagę na ranki, owrzodzenia, zmiany skórne w okolicach narządów płciowych, ponieważ do zakażenia może dojść także poprzez kontakt z uszkodzoną powierzchnią skóry lub błoną śluzową partnera/partnerki. Powinno unikać się uprawiania seksu podczas miesiączki.

Grypa

Kto powinien się zaszczepić przeciw grypie?

Ogólnoświatowe zalecenia dotyczące szczepienia przeciwko grypie mówią, zgodnie z wytycznymi organizacji ACIP oraz WHO, że zaszczepić powinien się każdy. W Polsce nie ma obowiązkowych (finansowanych z budżetu Ministerstwa Zdrowia) szczepień przeciw grypie. Są to szczepienia zalecane.

1. Ze wskazań klinicznych i indywidualnych:
   • przewlekle chorym dzieciom (powyżej 6. miesiąca życia) i dorosłym, szczególnie chorującym na niewydolność układu oddechowego, astmę oskrzelową, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, niewydolność układu krążenia, chorobę wieńcową (zwłaszcza po przebytym zawale serca), niewydolność nerek, nawracający zespół nerczycowy, choroby wątroby, choroby metaboliczne, w tym cukrzycę, choroby neurologiczne i neurorozwojowe;
   • osobom w stanach obniżonej odporności (w tym pacjentom po przeszczepie narządów lub tkanek) i chorym na nowotwory układu krwiotwórczego;
   • dzieciom z grup ryzyka od 6 miesiąca życia do 18. roku życia, szczególnie zakażonym wirusem HIV, ze schorzeniami immunologiczno-hematologicznymi, w tym małopłytkowością idiopatyczną, ostrą białaczką, chłoniakiem, sferocytozą wrodzoną, asplenią wrodzoną, dysfunkcją śledziony, po splenektomii, z pierwotnymi niedoborami odporności, po leczeniu immunosupresyjnym, po przeszczepieniu szpiku, przed przeszczepieniem lub po przeszczepieniu narządów wewnętrznych, leczonym przewlekle salicylanami;
   • dzieciom z wadami wrodzonymi serca zwłaszcza sinicznymi, z niewydolnością serca, z nadciśnieniem płucnym;
   • kobietom w ciąży lub planującym ciążę.
2. Ze wskazań epidemiologicznych – wszystkim osobom od 6. miesiąca życia do stosowania zgodnie z Charakterystyką Produktu Leczniczego, w szczególności:
   • zdrowym dzieciom w wieku od 6. miesiąca życia do 18. roku życia (ze szczególnym uwzględnieniem dzieci w wieku od 6 do 60 miesiąca życia);
   • osobom w wieku powyżej 55 lat;
   • osobom mającym bliski kontakt zawodowy lub rodzinny z dziećmi w wieku poniżej 6 miesiąca życia oraz z osobami w wieku podeszłym lub przewlekle chorymi (w ramach realizacji strategii kokonowej szczepień);
   • pracownikom ochrony zdrowia (personel medyczny, niezależnie od posiadanej specjalizacji oraz personel administracyjny), szkół, handlu, transportu;
   • pensjonariuszom domów spokojnej starości, domów pomocy społecznej oraz innych placówek zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, w szczególności przebywającym w zakładach opiekuńczo-leczniczych, placówkach pielęgnacyjno-opiekuńczych, podmiotach świadczących usługi z zakresu opieki paliatywnej, hospicyjnej, długoterminowej, rehabilitacji leczniczej, leczenia uzależnień, psychiatrycznej opieki zdrowotnej oraz lecznictwa uzdrowisko.

Tężec

Tężec jest bardzo niebezpieczną chorobą. Każdego roku w Polsce notuje się kilkanaście zachorowań. Osoba nieleczona umiera. Leczenie nawet w 50-60 % również kończy się śmiercią. Chorobie skutecznie zapobiega szczepionka.

Zakażeniu sprzyja głęboka, rozległa rana, także miażdżona lub szarpana, oparzenia, odmrożenia, pokąsanie przez zwierzęta. Ponadto łatwiej zakażają się rany po gwoździach, szkle, drzazgach, zabrudzone glebą. Również gdy osoba utraciła dużą ilość krwi lub miała nieprawidłowo zdezynfekowaną ranę, to zwiększa się ryzyko zakażenia.

Jady tężcowe są bardzo groźne. Powodują rozpad komórek i silnie działają na układ nerwowy człowieka. Dawka 130 mg jadu tężcowego może doprowadzić do śmierci człowieka.

Pierwsze objawy tężca pojawiają się od 3 do 14 dni. Uważa się, że im szybciej występują, tym choroba ma ostrzejszy przebieg.

Laseczki tężca, pod dostaniu się do organizmu, zatruwają go, produkując tetanospazminę, groźną truciznę. Tetanospazmina uszkadza centralny układ nerwowy i to właśnie przez nią tężec powoduje bardzo bolesne i długotrwałe skurcze mięśni, które mogą powodować kompresyjne złamania trzonów kręgowych, a nawet prowadzić do śmierci. Skurcze dotknąć mogą także mięśni krtani i mięśni odpowiedzialnych za oddychanie, co może doprowadzić do niewydolności oddechowej.

Tężec może mieć postać:

• miejscową – jest najłagodniejsza, objawy to ból, skurcz i sztywność mięśni w okolicy zranienia, mogą ustąpić albo poprzedzać objawy uogólnione;
• uogólnioną – jest najczęstszą postacią, objawy to rozdrażnienie, niepokój, ból głowy, napięcie mięśniowe, drętwienia lub mrowienia w okolicy rany. Na twarzy chorego może pojawić się przymusowy uśmiech zwany sardonicznym, spowodowany szczękościskiem. Inne objawy to sztywność karku, zaburzenia połykania, drgawki. Chory odczuwa silny ból. Dalsze objawy wiążą się z obszarem, jaki zaatakuje choroba, jednak osoba jest cały czas świadoma. Efektem działania toksyny może być przyspieszone bicie serca, wzrost ciśnienia, potliwość, gorączka;
• mózgową – występuje, gdy doszło do urazu głowy i twarzy, dochodzi wtedy do porażenia nerwów tej części ciała.

W przypadku zranienia osób nieszczepionych lub z niepełnym cyklem szczepień podaje się dodatkowo antytoksyny. Są to przeciwciała, które unieczynniają krążącą toksynę. Również w przypadku głębokiej, zanieczyszczonej glebą, rozległej rany podaje się antytoksynę. Podobnie przy utracie dużej ilości krwi, gdy osoba jest osłabiona, wycieńczona lub ostatnią dawkę szczepienia przyjmowała ponad 8 lat od zranienia. Nie należy jednak bagatelizować drobnych obtarć i skaleczeń, ponieważ są one źródłem aż 80 proc. zachorowań. Dlatego też należy wykonać szczepienie przeciw tężcowi, gdy zachodzi najmniejsze nawet ryzyko zagrożenia tą chorobą.